De draagbare lichtheid van web 2.0

Gister keek ik naar de jongste aflevering van Boeken op TV. Wim Brands sprak met filosoof Jos de Mul en hoogleraar ICT/antropologe Valerie Frissen over hun boek De draagbare lichtheid van het bestaan: het alledaagse gezicht van de informatiesamenleving.

Ze beginnen over Obama. Hoe hij optimaal gebruik heeft gemaakt van de voor handen zijnde technologieën, hoe dit de vorm van de politiek heeft veranderd, hoe hij aansloot bij de belevingswereld van jongeren en hoe hij zelfs digibeten wist te verleiden tot deze gebruiksvriendelijke middelen.

Dan gaat het over ons brein en hoe dat zich aanpast aan de omstandigheden (evolutie!). De introductie van nieuwe media zorgt altijd voor een reorganisatie van de hersenen. Jos vergelijkt het met de introductie van het schrift. Omdat we veranderden van jagers in agrariërs kregen we ook meer informatie te verwerken. En omdat ons geheugen vol was, moesten we een deel daarvan uitbesteden. Daarom; het schrift! Zo kregen de hersenen de kans om andere dingen te gaan doen, namelijk leren lezen en schrijven. (Ergens voelt dit als een cirkelredenering, maar het zij zo.)

Nu zitten we volgens Jos weer op zo'n punt van informatie-overload. De computer gaat bepaalde zaken overnemen die we met onze hersenen niet meer aankunnen. Want

je kunt iets opzoeken door naar de bibliotheek te gaan en de hele middag door dikke folianten te bladeren, maar je kunt ook op Google een zoekopdracht geven en in een splitsecond krijg je duizenden zo niet miljoenen zoekresultaten.

Huh?

Op dit punt in de uitzending valt m'n mond open, beginnen m'n ogen te draaien en hoor ik naast me iemand mompelen: 'oh oh, ik vóel hier een blogje ontstaan'. De schat.

Folianten? Ik wist niet dat we die hadden in de bibliotheek. Volgens Van Dale zijn dat boeken in het grootste formaat, in folio. Dat u het maar even weet. Ben toch benieuwd waar we die hebben verstopt...

Hoe dan ook, zijn punt is duidelijk en ik zit inmiddels op het puntje van de bank. Er komt nog een leuke vergelijking: die van de wetenschapper en de knutselaar. Wetenschappers zijn lange termijn planners (net als die agrariërs) en ze bedenken steeds iets nieuws. Knutselaars knutselen met bestaande bouwstenen zelf iets in elkaar. Dingen die in hun concrete werkelijkheid functioneel zijn, dingen die ze in het dagelijks leven belangrijk vinden. Vluchtige dingen. Daarmee is web 2.0 dé wereld van de knutselaars, van de informatiejagers.

Volgens Jos is het moment van de doorbraak van die nieuwe technologieën heel duidelijk aan te wijzen; het moment waarop IT veranderde in ICT. De communicatie werd belangrijk, de sociale dimensie werd dominant. Wat één letter al niet teweeg kan brengen!

Ze hebben het ook nog heel leuk over dat vreselijke mobiele bellen de hele dag, vooral in de trein. Eigenlijk is dit een zegen voor de mensheid, het past heel mooi in onze giftcultuur. Het geven van geschenken brengt een sociale cohesie tot stand. Geven en nemen bevestigt immers de sociale verbanden tussen mensen. Het gaat er niet om wát je de ander geeft (een sms-je of een nieuwe ringtoon), maar dát je iets geeft. Het bevestigt dat je iets met elkaar hebt en geeft uitdrukking aan de statusverschillen tussen mensen. Digitaal vlooien noemt Valerie het. Voor een buitenstaander is dat bellen irritant, omdat hij de tweede kant van die gift mist en ermee geconfronteerd wordt dat hij niet in die giftrelatie zit.

Dus, als u weer eens in de trein iemand luid hoort bellen, geniet er dan van dat hij op dat moment een gift geeft en krijgt. Of bel zelf iemand, om jullie relatie even te bevestigen.

Volgens mijn plaatselijke boekhandel is dit boek niet meer leverbaar. Mooi is dat. Maar het is vast in herdruk, omdat zoveel mensen na deze uitzending nieuwsgierig zijn naar al die andere draagbare lichtheden van onze informatiesamenleving. Ik ga dit weekend in ieder geval nog even lekker knutselen, vluchtig naar informatie jagen, gezellig digitaal vlooien en heel veel giften geven.