Blogkermis: over nut en noodzaak van klassieke media

Welkom in Scribbles' Kermis
Er is hier voor ieder wat wils: een duizelingwekkende draaimolen, een achtbaan met driedubbele looping, een duister spookhuis en een confronterend spiegelpaleis. We gaan hier en daar wat kort door de bocht, maar dat houdt de geest scherp.
Bent u uitgefeest? Schrijf dan voor 16 februari een blogpost over uw ervaringen in één of meer van de attracties. Vergeet niet te linken naar deze post, dan zal ik uw ideeën toevoegen aan de slotcarousel.
Alle riemen vast? Dan gaan we los!

Het is inmiddels wetenschappelijk bewezen…
dat leerlingen het niet zo nauw nemen met het kritisch beoordelen van de informatie die zij gebruiken voor werkstukken of onderzoeksverslagen. Ze zijn in de veronderstelling dat internet de waarheid is en kijken niet verder dan de eerste 10 hits: een ranking, die gebaseerd is op populariteit. En de stelling hoe populairder, hoe betrouwbaarder gaat voor het internet helaas niet op.

Maar er is meer aan de hand.
Leerlingen geloven niet alleen dat internet Waar is, ze hebben ook het idee dat internet Alles is. Dat als ze iets niet op internet vinden, dat het dus niet bestaat. De alternatieven zijn van het netvlies verdwenen. De twijfel ontbreekt.

Internet is een onovertroffen bron…
als het gaat om een eerste oriëntatie, een snelle mening, attendering of samenvatting. Voor een goed onderbouwd werkstuk of onderzoek moet je de diepte in. Je moet achtergronden zoeken bij de mensen uit dat meningencircus, je moet de informatie binnen de juiste context plaatsen. Kortom: je moet moeite doen. En daar heb je vakliteratuur en 'klassieke' media voor nodig. Media die in printvorm verschijnen, omdat de inhoud zich niet leent voor een beeldscherm of webstructuur. En media die vaak ook nog eens auteursrechtelijk beschermd en niet vrij toegankelijk zijn.

Er doen zich dus twee problemen voor:
1. leerlingen zijn niet alleen te lui - te verwend wellicht - om nog de moeite te nemen zich in die klassieke media te verdiepen, maar
2. ze weten ook niet meer dat die bestaan.

Docenten doen hun best…
om leerlingen uit dat spoor van internet te trekken. Maar als ze eisen dat leerlingen gedegen onderzoek doen en de achtergronden van hun internetinformatie opzoeken, stuiten ze op een muur van weerstand. Wanneer docenten vervolgens wijzen op die klassieke media en die leerlingen confronteren met de kwalitatieve resultaatverschillen, gaat er vaak een wereld voor hen open.

Dit lijkt niet zozeer een Tijdsgeest te zijn,
als wel een kwestie van Beschikbaarheid. Google biedt één zoekvenster en altijd resultaat. Dat is natuurlijk veel prettiger dan de lastige zoekinterface van een (wetenschappelijke) databank, een fulltext artikel of een boek van 300 pagina’s. Dat is net zoiets als de keuze tussen boodschappen doen en een gezonde maaltijd koken of een diepvriespizza in de magnetron schuiven.

De docent
Je kunt natuurlijk een principiële discussie voeren over de vraag óf er sprake is van een probleem. Als docenten de achteruitgaande kwaliteit van de knip-en-plak verslagen accepteren, dan zijn we klaar. Of moeten we docenten (blijven) aanspreken op hun verantwoordelijkheid?

De leerling
Er groeit een generatie op die de alternatieven van internet niet kent en niet weet welk medium je voor welk doeleinde gebruikt. Lopen zij ‘schade’ op als ze dat niet meer leren? Waarin zit die schade? En hoe zouden we ze dat weer kúnnen leren?

De informatie
De waarde van internet is voor bepaalde doeleinden ongeëvenaard. Diepere en bredere informatie verschijnt in print of moeilijk toegankelijke databanken. Moeten die klassieke media weer op het netvlies van de leerlingen komen of moet die verdiepingsinformatie goed leesbaar en vindbaar op het net komen te staan? En kán internetinformatie wel net zo’n rijk, compleet en genuanceerd beeld geven van een onderwerp als een goed onderbouwd boek? Gezien het verschil tussen beeldscherm (vluchtig, snel, actueel) en kwaliteitsprint (diepgravend, achtergronden, ingewikkelde afwegingen van voor- en tegenargumenten).

De spiegel
En hoe staat het tenslotte met uw eigen kritische houding en onderzoekend vermogen. Is dat de laatste 5 tot 10 jaar veranderd? Bent u iemand die nog altijd de moeite neemt om een verantwoorde maaltijd te koken of schuift u (ongemerkt) steeds vaker een pizza in de magnetron?

Zo, de riemen mogen los, alle kleren weer in de plooi en een kam door het haar. Neem gerust even de tijd om de benen te strekken en schenk een stevige slok in. Maar dan - hup - achter het toetsenbord en rammelen maar!

NB Deze blogkermis is mede tot stand gekomen n.a.v. een redactieoverleg van Mediacoach en de wens om dit onderwerp aan de orde te stellen. De uitkomsten van deze kermis kunnen input geven voor interviews, artikelen of andere items van een volgende editie. Met dank aan John van de Pas (docent Informatiemanagement en Informatiesystemen aan de opleiding IDM Saxion Hogescholen) voor zijn hulp bij de probleemanalyse.

Foto